Zwanger of pas bevallen en op de vlucht: tips voor perinatale hulpverleners

Naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne krijgt Solentra veel vragen van hulpverleners en vrijwilligers over hoe ze Oekraïners die in België wonen en vluchtelingen uit die regio kunnen opvangen en welke psychologische hulp daarbij nodig en gepast is. Ook via nieuwskanalen horen we echo’s van de nood aan professionele psychologische begeleiding.

De vraag is begrijpelijk. Gespecialiseerde psychologische hulp is echter niet meteen nodig in de meeste gevallen. Integendeel, praten over recente traumatische gebeurtenissen op een moment dat de oorlog nog bezig is en familie in gevaar verkeert, kan de stress en het trauma nog verergeren. Wel zeer belangrijk zijn een warm onthaal, veiligheid en structuur, en dat kunnen professionele of vrijwillige hulpverleners perfect bieden.

Op welke manier kan er hulp worden geboden aan vluchtende zwangere vrouwen en ouders met jonge kinderen.

Wat er in eerste instantie bij mensen uit oorlogsgebieden nodig is:

• Een warm onthaal: ervoor zorgen dat vluchtelingen zich welkom voelen, voor verbondenheid zorgen (met de Belgische populatie en met landgenoten), het herstellen van vertrouwen in de medemens.
• Veiligheid: een veilige haven, een woonplek, dat er aan de basisnoden wordt voldaan zoals eten, drinken, beweging, slaap,... behoefte aan affectie: knuffels, liefde, warmte,…
• Behoefte aan veiligheid is ook duidelijkheid en continuïteit bieden: de nood aan een voorspelbare omgeving.
• Voorspelbaarheid bieden aan bv. zwangere mama’s is informatie geven over: hoe gaat de medische zorg en opvolging zwangerschap, bevalling,… eraan toe gaan in België?
• Structuur en regelmaat. Hier kan ook de veerkracht aangesproken worden door de krachten in de persoon te zien en te benoemen (niet focussen op wat niet lukt).
• Normalisatie, rust en tijd om te bekomen, acclimatiseren, een plek te vinden,…

In eerste instantie kunnen allen - van professionelen of vrijwilligers tot burgers - dit aanbieden. Pas nadien kan verwerking / het natuurlijk helingsproces beginnen.

Welke hulp kunnen we bieden aan gezinnen met jonge kinderen: nadat de eerste stappen hierboven in acht werden genomen, bijkomend: wat past bij de ontwikkeling van het kind (cfr. leeftijd) wanneer mogelijk in gang zetten bv. aansluiten op activiteiten van Het huis van het Kind in de buurt, aanbod Kind en Gezin.

Welke hulp kunnen we bieden aan zwangere vrouwen:

• Een grondige medische check-up, medische zorg en opvolging door vroedvrouw/arts: warme (medische) zorg in een moederlijke omgeving waar ze zich welkom en veilig voelen.
• Geruststellen: ‘het komt goed’.
• Met oog op :
  o Een goede zwangerschap uitdragen
  o Hun kind gezond op de wereld zetten
  o Antwoorden op hun vragen te krijgen bv. ‘gaat wat ik heb meegemaakt, impact hebben op mijn kind’,…

Wat NIET doen of vermijden:

• Op zoek gaan naar trauma’s, schokkende gebeurtenissen of verhalen door bv. ‘vertel eens, wat is er allemaal gebeurd’.
• Overbetrokkenheid als hulpverlener/vrijwilliger of te veel willen overnemen en oplossen. Het is belangrijk dat de persoon zelf de controle behoudt over de te ondernemen stappen, te nemen beslissingen,..

Wanneer de persoon zelf, spontaan over schokkende ervaringen vertelt:

• Bedanken voor het vertrouwen.
• Samenvatten (bij de feiten blijven) bv. ‘je hebt een bomaanslag meegemaakt’.
• Erken het gevoel bv. ‘je was toen heel bang, hoor ik’.
• Terugbrengen in het hier en nu, bv. ‘het is hier veilig’ of ‘je bent nu veilig bij ons’.
• ‘Wat kan ik (hier en nu) voor jou doen, waar heb je nood aan?’

In sommige gevallen, en zeker na verloop van tijd, kan gespecialiseerde, transculturele traumazorg en werken met tolken wel nodig zijn. Wanneer hulpverleners of vrijwilligers zich zorgen maken over de geestelijke gezondheid van de persoon en dit willen bespreken, kunnen zij terecht op de Helpdesk van Solentra.
Aanmelden voor de Helpdesk kan via: https://www.solentra.be/nl/nieuwsblog/helpdesk-voor-hulpverleners/.

Solentra biedt gespecialiseerde, transculturele traumazorg aan vluchtelingen en ondersteunt hulpverleners die vluchtelingen opvangen en begeleiden.